Tiết kiệm năng lượng là giải pháp cấp thiết trong xu thế phát triển bền vững trên toàn cầu và ngay cả tại Việt Nam. Theo Bộ Công Thương, các ngành công nghiệp hiện đang chiếm hơn 47% tổng năng lượng tiêu thụ toàn quốc và có tiềm năng tiết kiệm lên tới 30 – 35%. Chính vì vậy, việc đề ra các giải pháp có ý nghĩa rất quan trọng. Cùng FPT IS tìm hiểu cụ thể hơn trong bài viết sau.
1. Tiết kiệm năng lượng là gì?
Tiết kiệm năng lượng có nghĩa là sử dụng năng lượng một cách tiết kiệm, hợp lý và hiệu quả. Năng lượng ở đây bao gồm điện, khí đốt, xăng dầu và các nguồn năng lượng khác.
Việc tiết kiệm năng lượng sẽ giúp giảm chi phí sinh hoạt cho mỗi gia đình, bảo vệ môi trường. Về lâu dài, hoạt động này góp phần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và phát triển kinh tế quốc gia.
2. Các lợi ích mang lại cho doanh nghiệp và cá nhân khi triển khai tiết kiệm năng lượng
Việc triển khai tiết kiệm năng lượng sẽ mang lại nhiều lợi ích cho cá nhân cũng như các doanh nghiệp, cụ thể như sau:
2.1. Đối với doanh nghiệp
Thực hiện các biện pháp tiết kiệm năng lượng trong doanh nghiệp là một quyết định chiến lược mang lại nhiều lợi ích, bao gồm:
- Tiết kiệm chi phí: Doanh nghiệp có thể giảm thiểu các chi phí năng lượng bằng việc tiết kiệm năng lượng. Điều này có thể tăng lợi nhuận kinh doanh và cung cấp lợi thế cạnh tranh.
- Bền vững và uy tín: Tiết kiệm năng lượng giúp các doanh nghiệp xây dựng hình ảnh thân thiện với môi trường. Thực hiện kinh doanh bền vững có thể xây dựng danh tiếng tích cực với khách hàng và nhà đầu tư.
- An ninh năng lượng: Bằng cách giảm sử dụng năng lượng, các doanh nghiệp có thể tăng cường sự ổn định của nguồn cung và trở nên linh hoạt hơn trước những gián đoạn cung cấp năng lượng.
- Tuân thủ pháp lý: Nhiều quốc gia có quy định về hiệu quả năng lượng và các doanh nghiệp phải tuân thủ các quy định này. Các biện pháp năng lượng tiết kiệm đảm bảo tuân thủ các yêu cầu pháp lý này.
2.2. Đối với cá nhân
Dưới đây là một số lý do giải thích tại sao các biện pháp tiết kiệm năng lượng lại cần thiết cho mỗi cá nhân:
Tiết kiệm tài chính
Tiết kiệm năng lượng giúp cá nhân giảm hóa đơn năng lượng. Sử dụng các thiết bị hiệu quả hơn và giảm tiêu thụ năng lượng đóng góp vào ngân sách hộ gia đình.
Nhận thức về môi trường
Thực hành tiết kiệm năng lượng nâng cao nhận thức về môi trường. Cá nhân cảm thấy như đang thực hiện trách nhiệm giảm thiểu tác hại đến môi trường thông qua hiệu quả năng lượng.
Mang lại sự thoải mái
Tiết kiệm năng lượng có thể mang lại sự thoải mái hơn khi ở nhà và nơi làm việc. Một ngôi nhà hoặc văn phòng làm việc được cách nhiệt tốt sẽ mang lại điều kiện nhiệt độ ổn định hơn.
Đóng góp vào tính bền vững
Các biện pháp tiết kiệm năng lượng của cá nhân đóng góp vào các mục tiêu bền vững của xã hội và để lại môi trường tốt hơn cho các thế hệ tương lai.
Lan toả tiết kiệm năng lượng
Mỗi cá nhân có thể làm gương cho chính gia đình, bạn bè và hàng xóm thông qua các biện pháp tiết kiệm. Điều này góp phần lan tỏa việc tiết kiệm trong cộng đồng và xã hội.
3. Các giải pháp tiết kiệm năng lượng hiệu quả
Tiết kiệm sử dụng năng lượng là một giải pháp thiết thực giúp tăng cường hiệu quả kinh tế, bảo vệ nguồn năng lượng quốc gia, bảo vệ môi trường và giảm khí thải nhà kính.
3.1. Nâng cao ý thức, thay đổi thói quen người lao động
Các khu công nghiệp và nhà xưởng sản xuất tiêu tốn rất nhiều điện năng, phần lớn do thói quen và ý thức sử dụng điện của công nhân viên. Do đó, việc tuyên truyền về lợi ích của tiết kiệm điện và các loại năng lượng khác, phát động các phong trào thi đua, tổ chức các hoạt động khen thưởng cho tập thể, cá nhân có ý thức sẽ đóng góp đáng kể vào nỗ lực chung của công ty.
Hiện nay, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã áp dụng các công cụ cải tiến năng suất như TPM, 5S, Kaizen… Những công cụ này không chỉ giúp tạo ra môi trường làm việc hiệu quả mà còn góp phần phát triển con người, giúp mỗi người lao động nâng cao tinh thần tự giác và trách nhiệm với công việc.
3.2. Ứng dụng công nghệ hiện đại, tự động hóa sản xuất và sử dụng nguồn năng lượng tái tạo
Một điểm quan trọng mà các doanh nghiệp cần lưu ý là việc thay thế các thiết bị cũ bằng các thiết bị hiện đại. Các thiết bị cũ thường tiêu tốn nhiều điện năng, gây tăng chi phí điện và có nguy cơ rò rỉ điện, thậm chí gây cháy nổ. Do đó, các doanh nghiệp nên xem xét thay thế bằng các thiết bị hiện đại, an toàn và tiết kiệm năng lượng.
Đồng thời, lắp đặt các thiết bị điện và cơ khí hiệu suất cao như động cơ, hệ thống chiếu sáng, máy bơm, các thiết bị nhiệt và thông gió cũng là một cách để tiết kiệm và tối ưu hóa hoạt động sản xuất của doanh nghiệp.
Ứng dụng công nghệ biến tần để điều khiển tốc độ của các động cơ trong nhà máy theo yêu cầu thực tế là một phương pháp đã được chứng minh có khả năng tiết kiệm hiệu quả trong nhiều ứng dụng khác nhau, bao gồm máy nén khí, quạt lò hơi, máy nghiền, bơm…
Thêm vào đó, việc triển khai các hệ thống sử dụng năng lượng tái tạo như điện mặt trời áp mái cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm lượng điện tiêu thụ và có thể tạo ra nguồn điện dư thừa bán lại cho nhà cung cấp.
Việc khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả không chỉ ảnh hưởng đến việc năng lượng tiết kiệm ở mỗi cơ sở mà còn hỗ trợ giảm tải cho hệ thống điện tổng thể, góp phần vào việc bảo đảm an ninh năng lượng cho quốc gia.
Các giải pháp mà doanh nghiệp thường áp dụng để tiết kiệm năng lượng có thể bao gồm chuyển đổi sang các nguồn năng lượng khác, kết hợp với năng lượng tái tạo như điện mặt trời áp mái; cũng như lắp đặt các hệ thống thu hồi nhiệt năng cao hiệu quả để làm mát.
3.3. Ứng dụng các tiêu chuẩn, hệ thống quản lý năng lượng
Một điểm quan trọng cần nhấn mạnh là việc thực thi tiêu chuẩn ISO 50001:2011 – Quản lý Năng lượng. Xây dựng một hệ thống quản lý năng lượng theo tiêu chuẩn này sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp và tổ chức tiêu thụ năng lượng trong ngành công nghiệp cải thiện việc sử dụng năng lượng đồng thời thúc đẩy việc sử dụng năng lượng một cách tiết kiệm và hiệu quả.
Vinamilk là một ví dụ điển hình về việc sử dụng năng lượng hiệu quả thông qua việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 50001. Chiến lược này đã giúp Vinamilk trở thành một trong những doanh nghiệp tiên phong thực hiện kinh tế tuần hoàn trong nhiều năm qua. Các nhà máy của Vinamilk đều đã đạt được các chứng nhận quan trọng như FSSC 22000, ISO 14001, ISO 50001, OHSAS 18001.
Việc kiểm soát năng lượng theo tiêu chuẩn ISO 50001 và kiểm soát môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14001 đã trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động sản xuất của họ. Tại các nhà máy hiện đại của Vinamilk, năng lượng xanh và tái tạo được ưu tiên sử dụng.
Đặc biệt, nhiên liệu Biomass từ vỏ trấu, xơ dừa, mùn cưa, dăm gỗ được chuyển đổi thành năng lượng cho lò hơi, giúp giảm thiểu tác động đến môi trường. Tính đến hiện tại, năng lượng từ Biomass chiếm 35% tổng nhu cầu năng lượng và dự kiến sẽ tiếp tục tăng dần qua các năm (Vinamilk hiện có 9 nhà máy sử dụng năng lượng từ Biomass).
Có thể thấy, tiêu chuẩn ISO 50001 là công cụ hữu hiệu cho các doanh nghiệp trong việc tìm kiếm giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và đạt hiệu quả, góp phần giúp doanh nghiệp theo đuổi chiến lược phát triển bền vững, thể hiện trách nhiệm với môi trường và xã hội trong việc đảm bảo an ninh năng lượng trên phạm vi toàn cầu.
ISO 50001 thực sự là một công cụ quan trọng và hữu ích cho các doanh nghiệp trong việc tìm kiếm các giải pháp sử dụng và tiết kiệm năng lượng hiệu quả. Công nghệ này không chỉ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng mà còn đóng góp vào việc thực hiện chiến lược phát triển bền vững.
Bằng cách thực hiện các tiêu chuẩn này, doanh nghiệp cũng thể hiện trách nhiệm của mình đối với môi trường và xã hội, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh năng lượng trên phạm vi toàn cầu.
3.4. Giám sát, cải tạo hệ thống giúp sử dụng năng lượng hiệu quả
Các doanh nghiệp cần sử dụng công nghệ đo đếm, phân tích, theo dõi và cảnh báo để phát hiện, khắc phục các vấn đề gây lãng phí hoặc rò rỉ năng lượng. Công cụ này không chỉ giúp doanh nghiệp dễ dàng quản lý sử dụng điện mà còn giảm thiểu lượng năng lượng tiêu tốn không cần thiết trong quá trình sản xuất.
Ngoài ra phát hiện tình trạng tiêu thụ điện bất thường.
Doanh nghiệp cũng cần kiểm soát và quản lý tất cả các khu vực hệ thống tiêu thụ năng lượng cao nhất, đồng thời lập kế hoạch sản xuất hợp lý để giảm thiểu việc sử dụng các thiết bị tiêu thụ công suất điện lớn trong giờ cao điểm.
Tối ưu hóa hiệu suất sử dụng năng lượng của các thiết bị, đảm bảo chúng hoạt động với công suất cần thiết để tránh lãng phí điện và không để các thiết bị không cần thiết hoạt động khi không tải. Đồng thời, cũng cần tận dụng các nguồn nhiệt dư thừa để tái sử dụng năng lượng một cách hiệu quả.
Trong ngành công nghiệp, hoạt động cải tiến liên tục (Kaizen) giúp thúc đẩy về năng suất của người lao động, giúp doanh nghiệp có thể tiết kiệm thời gian, không gian và tăng năng suất, rút ngắn thời gian sản xuất. Ngoài ra còn hỗ trợ đơn giản hóa quá trình làm việc, giảm phế liệu và khuyết tật, đồng thời giảm thiểu chi phí.
Trong lĩnh vực công nghiệp, việc thực hiện các hoạt động cải tiến liên tục (Kaizen) đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu suất làm việc của công nhân viên. Kaizen giúp doanh nghiệp tối ưu hóa sử dụng thời gian và không gian, đồng thời tăng cường năng suất lao động bằng cách rút ngắn thời gian sản xuất và đơn giản hóa các quy trình làm việc.
Ngoài ra, kế hoạch tiết kiệm năng lượng trong doanh nghiệp cũng bao gồm tổ chức các hoạt động vệ sinh và bảo dưỡng thiết bị nhằm bảo vệ, duy trì độ bền của chúng. Việc này giúp tiết kiệm chi phí mà còn giảm thiểu tình trạng hỏng hóc và sự cố, từ đó tăng hiệu suất làm việc và kéo dài tuổi thọ của các thiết bị.
4. Việt Nam hướng tới tiết kiệm năng lượng mọi lúc, mọi nơi
Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đang trở thành xu hướng phát triển chung của các quốc gia trên thế giới, phù hợp với các cam kết quốc tế. Đặc biệt, sau Hội nghị lần thứ 26 về biến đổi khí hậu (COP26), gần 200 quốc gia đã cam kết đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Hội nghị COP 27 diễn ra từ ngày 6-8/11/2022 tại Ai Cập được gọi là “Hội nghị của hành động” nhấn mạnh việc cần chuyển đổi các cam kết và tuyên bố thành những hành động cụ thể.
Tại Việt Nam, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là một nhiệm vụ quan trọng, là ưu tiên hàng đầu trong phát triển kinh tế – xã hội của mỗi địa phương, đặc biệt là thủ đô Hà Nội.
Những năm qua, Sở Công Thương Hà Nội đã phối hợp với các sở, ban, ngành, UBND các quận, huyện, thị xã và các đơn vị liên quan để triển khai Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả với nhiều hoạt động thiết thực.
Cụ thể, năm 2022, thành phố đã hỗ trợ kiểm toán năng lượng cho 57 doanh nghiệp; đánh giá hiệu quả năng lượng cho 12 tòa nhà, công trình xây dựng; xây dựng hệ thống quản lý năng lượng cho 12 đơn vị; đánh giá thiết kế kiến trúc thông qua mô phỏng năng lượng cho 6 tòa nhà và vận động hơn 100 cơ sở tham gia công nhận danh hiệu Cơ sở sử dụng năng lượng xanh.
5. FPT IS – Song hành cùng doanh nghiệp trong hành trình chuyển đổi xanh
Chuyển đổi xanh đang trở thành xu hướng tất yếu khi thế giới phải đối mặt với các vấn đề môi trường và biến đổi khí hậu. Xu hướng này đã hình thành nên các tiêu chuẩn mới về môi trường và phát triển bền vững do các thị trường nhập khẩu quy định.
Để hướng tới chuyển đổi xanh và kinh tế xanh, một trong những việc doanh nghiệp cần làm là tiết kiệm năng lượng, giảm lượng khí thải carbon từ các hoạt động sản xuất, vận hành nội bộ và trong chuỗi cung ứng. Để thực hiện được mục tiêu đó, doanh nghiệp cần hiểu và nắm bắt chi tiết từng dữ liệu về phát thải.
Giải pháp kiểm kê phát thải khí nhà kính VertZéro – một sản phẩm thuộc hệ sinh thái công nghệ của FPT IS hướng tới việc số hóa toàn diện quy trình thu thập dữ liệu môi trường, tính toán, quản lý và tạo báo cáo khí thải.
Giải pháp VertZéro còn đóng góp vào trong hành trình chuyển đổi xanh theo nhiều cách:
Tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm
VertZéro giúp doanh nghiệp tự động thu thập, tính toán, quản lý và tạo báo cáo về khí thải, theo dõi tiến trình thực hiện cam kết tăng trưởng xanh. Điều này giúp chủ doanh nghiệp minh bạch hóa lượng khí nhà kính phát thải trong quá trình hoạt động kinh doanh.
Cung cấp dữ liệu cho chiến lược giảm phát thải
Ứng dụng này sử dụng các phương pháp phân tích dữ liệu tiên tiến dựa trên nguồn dữ liệu từ Chính phủ, doanh nghiệp và tổ chức nghiên cứu để xác định các nguồn phát thải chính. Từ đó, VertZéro đánh giá tiềm năng giảm phát thải và đề xuất các giải pháp giảm phát thải phù hợp.
Nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng
VertZéro xác định các điểm lãng phí năng lượng và đưa ra các giải pháp tối ưu hóa cho chủ doanh nghiệp. Nó cũng theo dõi hiệu quả sử dụng năng lượng theo thời gian thực và đưa ra cảnh báo khi có bất thường, cung cấp các giải pháp tiết kiệm năng lượng phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp.
Nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường
Thông qua các số liệu thống kê về lượng khí thải nhà kính từ VertZéro, đội ngũ nhân sự doanh nghiệp có thể nâng cao nhận thức về tác động của khí nhà kính và tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường.
Năng lượng không phải là nguồn tài nguyên vô tận, do đó, tiết kiệm năng lượng phải được thực hiện bằng hành động cụ thể, tự giác của mỗi cá nhân và doanh nghiệp. Điều này góp phần giảm mức tiêu thụ điện, tiêu thụ năng lượng, giảm thiểu khí thải ô nhiễm môi trường.
