Phát triển nông nghiệp 4.0 trên thế giới bằng việc ứng dụng công nghệ thông minh vào sản xuất nông nghiệp để tăng năng suất, ứng phó với biến đổi khí hậu và giảm ô nhiễm môi trường là xu hướng của hầu hết các quốc gia, trong đó có Việt Nam.
Thuật ngữ nông nghiệp 4.0
Thuật ngữ “Nông nghiệp 4.0” được sử dụng đầu tiên tại Đức vào năm 2011 và phát triển đồng thời với làn sóng của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
Đó là nền nông nghiệp có sự ứng dụng mạnh mẽ của các công nghệ 4.0 như: các thiết bị cảm biến kết nối internet (IoT), các thiết bị bay không người lái, công nghệ đèn LED, robot nông nghiệp và quản trị tài chính trang trại thông minh…
Phát triển nông nghiệp 4.0 giúp ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm ô nhiễm môi trường, tăng năng suất và chất lượng nông sản để đáp ứng nhu cầu của con người.
Tình hình phát triển nông nghiệp 4.0 trên thế giới
Tại nhiều nước trên thế giới, việc phát triển nông nghiệp 4.0 đã giúp giải quyết đáng kể bài toán nhân công, chi phí, hiệu quả sản xuất và đáp ứng tốt hơn nhu cầu thực phẩm của người dân. Một số quốc gia có nền nông nghiệp hiện đại, thông minh trên thế giới có thể kể như Israel, Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc…
Nông nghiệp tại Israel
Israel là một quốc gia có diện tích nhỏ ở Trung Đông, có điều kiện tự nhiên vô cùng khắc nghiệt với 2/3 diện tích là sa mạc, còn lại là núi đồi đá trọc, khí hậu khô hạn.
Nhờ triển khai và phát triển nông nghiệp 4.0, nền nông nghiệp của nước này đã đạt được rất nhiều thành tựu đáng nể. Một số mô hình nông nghiệp thông minh ở quốc gia này có thể kể đến như:
- Sản xuất thực phẩm từ khí nhà kính;
- Kiểm soát côn trùng theo phương pháp sinh học giúp kiểm soát sâu bệnh;
- Công nghệ tưới tiêu hiện đại tự động, tiết kiệm 60% lượng nước;
- Công nghệ TraitUP cho phép cấy ghép vật liệu di truyền vào hạt giống mà không sửa đổi cấu trúc DNA gốc, đảm bảo cho việc nâng cao chất lượng hạt giống cây trồng;
- Hệ thống Kiến thức nông nghiệp trực tuyến (Agricultural Knowledge On-Line (AKOL), liên kết kho dữ liệu về kiến thức nông nghiệp, các chuyên gia và nông dân để giải quyết các vấn đề trong nông nghiệp…
Nông nghiệp tại Mỹ
Mỹ là quốc gia có nền nông nghiệp hiện đại hàng đầu thế giới. Nhiều trang trại ở nước này đã ứng dụng các thiết bị thông minh vào sản xuất nông nghiệp như máy kéo, hệ thống cảm biến gieo hạt, hệ thống tưới nước tự động, máy bay không người lái phun thuốc trừ sâu điều khiển từ xa, không cần người lao động làm việc trực tiếp.
Hầu như mọi khâu trong sản xuất nông nghiệp đều thực hiện bằng máy móc, từ làm đất, gieo trồng, bón phân, tưới tiêu đến gặt hái. Nông dân còn sử dụng máy bay không người lái phun thuốc trừ sâu, dùng máy điện toán đề theo dõi kết quả thu hoạch.
Nhờ ứng dụng công nghệ thông minh, các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ đạt hiệu quả và năng suất khá cao với mức chi phí tối ưu.
Bên cạnh đó, công nghệ sinh học đã có đất phát triển nhanh chóng ở Mỹ. Ngoài việc cải tiến về phân bón, thuốc bảo vệ thực vật thì Mỹ là nước đã đi đầu trên thế giới triển khai rộng lớn cây trồng chuyển gen (GMC-genetically modified culture).
Nông nghiệp tại Nhật Bản
Nhật Bản không chỉ là quốc gia đi đầu trong việc phát triển khoa học công nghệ mà còn là quốc gia có nền nông nghiệp hiện đại, mang tính đặc thù và được xem là “kiểu mẫu” cho nhiều quốc gia trên thế giới.
Chỉ với khoảng 2 triệu lao động nông nghiệp làm việc trên 1,5 triệu ha diện tích canh tác, nông nghiệp nước này đã đáp ứng tốt nhu cầu thực phẩm của người dân trong nước.
Đặc điểm của nền nông nghiệp Nhật Bản là phát triển theo hướng thâm canh, áp dụng nhanh những tiến bộ khoa học – kỹ thuật và công nghệ hiện đại để tăng năng suất cây trồng, vật nuôi và chất lượng nông sản. Các ứng dụng công nghệ 4.0 trong nông nghiệp ở nước này có thể kể đến như: trồng cây trong nhà kính, robot…
Tại một số quốc gia khác
Tại một số quốc gia có diện tích nông nghiệp ít, dễ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu như Philippines, Hàn Quốc, Singapore, Vương Quốc Bỉ… công nghệ đèn LED được ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp đã mang lại năng suất cây trồng tối ưu và chất lượng tốt nhất; đáp ứng nhu cầu thực phẩm đảm bảo chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm.
Tại các quốc gia như Nga, Mỹ, Canada, Australia, Trung Quốc… có đặc thù là diện tích đất nông nghiệp rộng, dân số già hóa nhanh thì việc sử dụng công nghệ robot nông nghiệp trong các quá trình tự động hóa nông nghiệp (khâu thu hoạch, vận chuyển trái cây, làm đất, nhổ cỏ, gieo trồng, tưới tiêu…) đã giúp tăng năng suất lao động cao gấp nhiều lần so với lao động thủ công và có độ chính xác cao.
Chủ trương phát triển nông nghiệp thông minh ở Việt Nam
Tại Việt Nam, nông nghiệp có vai trò quan trọng trong nền kinh tế và tạo ra lượng lớn việc làm cho lao động ở nông thôn. Tuy nhiên, nông nghiệp ở nước ta đang phải đối mặt với nhiều thách thức đến từ những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu như lũ lụt, hạn hán, xâm nhập mặn, nước biển dâng, thời tiết cực đoan…
Để ứng phó với biến đổi khí hậu, Việt Nam đang nỗ lực học hỏi các quốc gia trên thế giới, đẩy mạnh phát triển nông nghiệp thông minh phù hợp với điều kiện thực tế trong nước, để hướng đến phát triển một nền nông nghiệp bền vững.
Một trong những bước đi chiến lược đầu tiên của Việt Nam là tập trung phát triển nông nghiệp công nghệ cao. Một số khu nông nghiệp công nghệ cao điển hình như: Hậu Giang, Phú Yên, TP. Hồ Chí Minh, Lâm Đồng và Bạc Liêu.
