1. Phong cách Bauhaus là gì?
Phong cách Bauhaus, biểu tượng của sự hiện đại và tối giản, nổi bật với việc loại bỏ những chi tiết thừa thãi, tập trung vào tính công năng và thẩm mỹ. Đây là trường phái thiết kế ra đời vào thế kỷ 20, đặt nền móng cho nhiều xu hướng kiến trúc và nội thất sau này.
Mọi yếu tố trong không gian Bauhaus đều mang mục đích phục vụ cho cuộc sống, từ đường nét hình học đơn giản đến các vật dụng được sắp xếp khoa học. Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về sự xuất hiện, đặc trưng nhận diện, và cẩm nang thiết kế theo phong cách Bauhaus đầy tinh tế này.
Staatliches Bauhaus, thường được biết đến với tên gọi đơn giản là Bauhaus, là một trường nghệ thuật tại Đức chuyên đào tạo về thủ công mỹ nghệ và mỹ thuật, nổi bật với phương pháp thiết kế đã được giới thiệu và giảng dạy. Trường hoạt động từ năm 1919 đến 1933. Thuật ngữ Bauhaus trong tiếng Đức—nghĩa là “công trình toà nhà”—thực sự mang ý nghĩa “Viện đào tạo về xây dựng”. Vào ngày 12 tháng 4 năm 2019, Google Doodle đã tổ chức kỷ niệm 100 năm thành lập Bauhaus.
Phong cách Bauhaus trong nghệ thuật
Trong lĩnh vực nghệ thuật, các họa sĩ thuộc trường phái Bauhaus như Wassily Kandinsky và Paul Klee đều chú trọng đến sự cân bằng và tính trừu tượng.
Họ lấy cảm hứng từ kiến trúc, vì vậy các tác phẩm hội họa thường kết hợp những mặt phẳng và hình dạng chồng chéo để gợi lên chiều sâu.
Bên cạnh tranh vẽ, các nghệ sĩ còn sáng tạo ra những tác phẩm điêu khắc mang tính trừu tượng, nghệ thuật cắt dán ảnh đương đại và các áp phích hiện đại với kiểu chữ nổi bật và màu sắc khối.
2. Lịch sử hình thành và 14 năm định hình phong cách Bauhaus
Phong cách Bauhaus có nguồn gốc từ một trường phái mỹ thuật Staatliches của Đức, xuất hiện vào những năm đầu của thế kỳ 20. Bauhaus có quá trình hình thành phát triển như sau:
Với sự phát triển mạnh mẽ của quá trình hiện đại hóa, công nghiệp hóa vào giai đoạn đầu thế kỷ 20. Cùng với sự hợp nhất của 2 trường mỹ thuật nổi tiếng Grand-Ducal Saxon và Grand Ducal Saxon.
Kiến trúc sư Walter Gropius đã nghiên cứu và hình thành nên trường kiến trúc Bauhaus vào năm 1919 và phong cách này chính thức ra đời.
Những ảnh hưởng chính yếu nhất đối với Bauhaus là chủ nghĩa hiện đại, một phong trào văn hóa bắt đầu từ những năm 1880, đã có sự hiện diện rõ rệt tại Đức trước Thế chiến thứ nhất. Các đổi mới trong thiết kế thường gắn liền với Gropius và Bauhaus – một hình thức đơn giản hóa triệt để, lý tính và các không gian chức năng.
Giai đoạn này, phong trào Bauhaus thể hiện sự sáng tạo trong nhiều lĩnh vực khác nhau gồm: kiến trúc, điêu khắc và hội họa. Trong đó kiến trúc hướng đến sự tiện ích và công năng sử dụng của các món đồ nội thất.
Chính vì vậy, sau một thời gian phát triển điểm đặc trưng cốt lõi của phong cách Bauhaus chính là tập trung vào sự đơn giản, tính công năng và sự bố trí hiệu quả trong thiết kế. Phong cách Bauhaus đã phải trải qua 3 giai đoạn phát triển như sau:
Khởi đầu: Trong bối cảnh công nghiệp hóa và hiện đại hóa diễn ra nhanh chóng, cùng với sự sáp nhập giữa Học viện Mỹ thuật Grand-Ducal Saxon và Trường Nghệ thuật – Thủ công Grand Ducal Saxon, kiến trúc sư Walter Gropius đã thành lập trường kiến trúc Bauhaus.
Sự phát triển: Trường đã trải qua nhiều thay đổi trong suốt quá trình hoạt động, thường xuyên chuyển địa điểm và xây dựng cơ sở mới. Dưới đây là ba giai đoạn quan trọng:
- Weimar (1919-1925): State Bauhaus ở Weimar là nơi mà Gropius khởi đầu những nền tảng đầu tiên cho Bauhaus. Ông tin rằng nghệ thuật phải phục vụ xã hội và không nên có sự phân chia giữa các bộ môn khác nhau. Tại Weimar, “hội thảo sân khấu” đóng một vai trò quan trọng trong giáo dục, tạo sự kết hợp giữa nghệ thuật thị giác và nghệ thuật biểu diễn.
- Dessau (1935-1932): Đây được coi là thời kỳ đỉnh cao của Bauhaus. Sau khi Weimar bị đóng cửa vì lý do chính trị, Dessau đã xuất hiện và mở ra hướng đi mới trong thiết kế, với nhiều sản phẩm được công chúng chào đón và sử dụng cho đến nay.
- Berlin (1932-1933): Đây là giai đoạn cuối cùng của Bauhaus. Từ một nhà máy bỏ hoang, vào tháng 10/1932, các giảng viên và sinh viên của Bauhaus đã tập hợp lại tại Berlin. Tuy nhiên, đến tháng 7/1933, Bauhaus đã bị giải thể. Tóm lại, mục tiêu cốt lõi của Bauhaus là tìm cách tái kết nối nghệ thuật với quá trình công nghiệp hóa.
3. Những nét đặc trưng của phong cách Bauhaus
Bauhaus không chỉ là một trường phái thiết kế, nó là cả một cuộc cách mạng tư duy. Dưới đây là những đặc trưng cốt lõi làm nên sức sống mãnh liệt của phong cách này:
Kết hợp 2 yếu tố mỹ thuật và nghệ thuật
Sự hòa quyện giữa nghệ thuật và mỹ thuật cũng là nét độc đáo chỉ xuất hiện tại phong cách Bauhaus. Điều này thể hiện qua việc lựa chọn đồ nội thất đảm bảo cả công năng lẫn thẩm mỹ. Tất cả các chi tiết trang trí trong không gian đều hướng tới lối chạm khắc theo biểu tượng nhất định, mang đậm dấu ấn cá nhân và không bị trùng lặp.
Chủ nhà có thể làm cho không gian độc đáo hơn khi sử dụng các món đồ thủ công để trang trí như: lọ hoa bằng mây tre đan, bình gốm với hoa văn tự vẽ,…Với nét nghệ thuật này, chắc chắn sẽ mang đến cho người xem sự ấn tượng ngay từ ánh mắt đầu tiên.
Không gian tối giản, ít đồ nội thất
Bauhaus đề cao thiết kế tối giản, mọi chi tiết thừa đều bị loại bỏ, chỉ còn lại những đường nét tinh túy nhất sử dụng ít đồ nội thất nhưng có chọn lọc. Thường dùng những mảng hoặc các hình khối cơ bản như vuông, tròn, tam giác được sử dụng triệt để, tạo nên vẻ đẹp thuần khiết, không chút hoa mỹ.
Trong không gian hầu như không xuất hiện các vách ngăn để tạo không gian mở, giúp ngôi nhà thêm rộng rãi. Bauhaus là phong cách thiết kế rất phù hợp với những căn hộ có diện tích khiêm tốn. Tuy đơn giản nhưng lại có sự kết hợp hài hòa và giá trị thẩm mỹ cao.
Nhấn mạnh vào Chức năng trong không gian sống
Bauhaus không chạy theo cái đẹp phù phiếm, mỗi thiết kế đều phải phục vụ một mục đích cụ thể. Mọi chi tiết đều được tính toán kỹ lưỡng để tối ưu hóa công năng sử dụng, mang lại sự tiện nghi tối đa.
Thiết kế cân bằng trong bất đối xứng
Nét đặc trưng tiếp theo của phong cách Bauhaus trong thiết kế đó chính là tìm ra sự cân bằng khi sử dụng các yếu tố không đối xứng. Nếu bạn đã từng nhìn thấy và để ý một chút những kiến trúc theo phong cách này, thì sẽ thấy không gian được kết hợp từ các yếu tố giống nhau xuyên suốt, nhưng lại có cảm giác không giống nhau hoàn toàn. Đó chính là nét độc đáo bất đối xứng của kiến trúc Bauhaus.
Ví dụ trong không gian sử dụng 2 chiếc ghế đặt đối diện nhau nhưng lại có chất liệu, kiểu dáng, màu sắc khác nhau. Tuy bất đối xứng nhưng lại rất cân đối, mang lại ấn tượng mạnh và thu hút sự chú ý của người nhìn ngay lập tức.
Sử dụng màu sắc nguyên bản, mạnh mẽ
Không pha trộn cầu kỳ, Bauhaus chỉ trung thành với những gam màu cơ bản: đỏ, vàng, xanh dương… cùng với đen và trắng. Sự tương phản mạnh mẽ này tạo nên ấn tượng thị giác sâu sắc, thể hiện cá tính táo bạo. Tuy nhiên khi kết hợp với gam màu mạnh, màu nền chủ đạo sử dụng trong thiết kế vẫn nên là các màu trung tính, bởi đây cũng là điểm đặc trưng của Bauhaus.
Sử dụng vật liệu công nghiệp
Vật liệu là nét đặc trưng dễ nhận biết nhất trong phong cách Bauhaus. Trong không gian thường sử dụng các chất liệu gồm: kim loại, kính, bê tông và các vật liệu công nghiệp khác. Tuy nhiên, không phải tất cả nội thất đều làm từ 1 loại vật liệu, mà chúng có sự đan xen lẫn nhau, kết hợp lại để mang đến sự hài hòa cho không gian tổng thể.
Bên cạnh đó, thiết kế Bauhaus ưa chuộng sử dụng các đường nét hình học, đồ nội thất thường là các khối hình vuông, tam giác, hình tròn,…
Thiết kế dựa trên chủ nghĩa duy lý – Rationalism
Phong cách Bauhaus không để cảm xúc chi phối, mọi quyết định thiết kế đều dựa trên logic và tính toán khoa học. Điều này đảm bảo mỗi sản phẩm đều đạt hiệu quả tối ưu về cả thẩm mỹ lẫn công năng. Nó là sự kết hợp hoàn hảo giữa nghệ thuật và khoa học, giữa cái đẹp và sự hữu dụng.
Dù đã trải qua gần một thế kỷ, Bauhaus vẫn giữ nguyên sức hút mãnh liệt, là nguồn cảm hứng bất tận cho những ai yêu thích sự sáng tạo và đột phá.
4. Sự ảnh hưởng của phong trào Bauhaus đến thiết kế hiện đại
Không chỉ đơn thuần là một trường phái, Bauhaus đã gieo những hạt giống cách mạng vào lòng kiến trúc và nội thất, để rồi từ đó đơm hoa kết trái thành những công trình và không gian sống mang dấu ấn vượt thời gian.
Kiến trúc kết hợp hài hòa giữa hình khối và ánh sáng
Những khối hộp vuông vắn, đường thẳng tắp, và mặt phẳng kính rộng mở – đó là những nốt nhạc chủ đạo trong bản giao hưởng kiến trúc Bauhaus. Không cầu kỳ, không rườm rà, mỗi công trình Bauhaus đều phô diễn vẻ đẹp thuần khiết của hình học và ánh sáng, tựa như một tác phẩm điêu khắc trừu tượng giữa lòng đô thị.
Tinh thần “hình thức đi theo chức năng” được thể hiện rõ nét qua cách bố trí không gian hợp lý, tối ưu hóa công năng sử dụng. Mỗi chi tiết đều có mục đích rõ ràng, không thừa không thiếu, tạo nên sự hài hòa giữa thẩm mỹ và tiện nghi.
Nội thất tinh tế và đảm bảo tiện ích
Nếu kiến trúc Bauhaus là một bản giao hưởng, thì nội thất Bauhaus chính là những giai điệu êm ái, tinh tế. Không gian mở, thoáng đãng, với những món đồ nội thất đơn giản mà đầy cá tính.
Ghế Wassily với khung thép mảnh mai, uốn lượn mềm mại, hay chiếc đèn bàn Wagenfeld với chao đèn hình cầu hoàn hảo, chân đế trụ vững chắc, là những minh chứng điển hình cho triết lý “ít hơn là nhiều” của Bauhaus. Mỗi món đồ đều là một tác phẩm nghệ thuật, vừa đẹp mắt vừa tiện dụng, tôn vinh sự tối giản nhưng không hề đơn điệu.
Ngày nay, khi cuộc sống ngày càng trở nên xô bồ, phức tạp, triết lý Bauhaus càng trở nên có ý nghĩa. Nó nhắc nhở chúng ta về giá trị của sự đơn giản, của những điều cốt lõi, giúp ta tìm thấy sự bình yên và cân bằng giữa lòng đô thị hiện đại.
6. Cẩm nang vàng dành cho gia chủ yêu thích phong cách Bauhaus
Bauhaus, với triết lý “hình thức đi theo chức năng”, không chỉ là một phong cách thiết kế mà còn là một lối sống đề cao sự tối giản, tinh tế và công năng. Nếu bạn đang cân nhắc mang hơi thở Bauhaus vào tổ ấm của mình, hãy ghi nhớ những lời khuyên hữu ích sau:
Tìm hiểu và khám phá kỹ phong cách Bauhaus trước khi lựa chọn
Đừng vội vàng bắt tay vào thiết kế. Hãy dành thời gian tìm hiểu về lịch sử, triết lý và những công trình tiêu biểu của phong cách Bauhaus. Phong cách này đòi hỏi sự kỷ luật và tinh thần tối giản.
Hãy chắc chắn rằng bạn sẵn sàng từ bỏ những chi tiết rườm rà, màu sắc lòe loẹt để đón nhận vẻ đẹp thuần khiết của hình khối và ánh sáng. Đừng quên ghé thăm các bảo tàng, triển lãm hoặc các công trình Bauhaus thực tế để cảm nhận trọn vẹn tinh thần của phong cách này.
Lên kế hoạch tỉ mỉ về nhu cầu và ngân sách
Bạn muốn thiết kế không gian nào? Phòng khách, phòng ngủ, hay cả căn hộ? Phong cách Bauhaus có nhiều biến thể, từ cổ điển đến hiện đại. Hãy xác định rõ nhu cầu sử dụng và phong cách yêu thích của bạn để có định hướng thiết kế phù hợp. Bauhaus ưa chuộng sự thông thoáng và kết nối.
Nếu chọn thiết kế theo phong cách này, bạn sẽ phải chấp nhận phá bỏ những bức tường ngăn cách không cần thiết. Thiết kế cửa sổ lớn, sử dụng rèm cửa mỏng nhẹ để ánh sáng tràn ngập khắp căn nhà, mang lại cảm giác tươi mới và tràn đầy năng lượng.
Đỏ, vàng, xanh dương, đen và trắng – bảng màu Bauhaus tuy đơn giản nhưng cá tính mạnh mẽ. Đơn vị thiết kế thi công trọn gói theo phong cách này chắc chắn phải sử dụng màu sắc một cách tiết chế, tạo điểm nhấn bằng sự tương phản hoặc những mảng màu đơn sắc tinh tế
