Trí thông minh là gì? Một số người cho rằng trí thông minh là do di truyền, điều này tạo ra quan niệm chủ quan rằng nếu cha mẹ tốt thì con cái chắc chắn sẽ thành công và đó cũng là lý do không giáo dục được con cái. Những người khác tin rằng trí thông minh đến từ nỗ lực và luyện tập.
Khi nói đến trí thông minh, người ta thường nghĩ đến chỉ số IQ (chỉ số thông minh), tiềm năng trí tuệ có thể đo lường được của một người. Tuy nhiên, cũng có nhiều loại trí thông minh khác nhau ngoài khả năng phân tích. Vậy trí thông minh là gì?
Nó có được quyết định bởi di truyền, rèn luyện khắt khe hay nhiều yếu tố khác? Khuyến khích các bậc phụ huynh nên tìm hiểu về chủ đề này để hiểu rõ khả năng của con em mình từ đó giúp con trẻ phát triển tài năng của bản thân bằng sự hướng dẫn đúng đắn.
Trí thông minh là gì?
Trí thông minh là một trong những chủ đề được thảo luận nhiều nhất trong tâm lý học nhưng chưa có một định nghĩa chuẩn nào cho nó. Một số nhà nghiên cứu cho rằng trí thông minh là một khả năng tư duy chung duy nhất. Tuy nhiên, một số người tin rằng trí thông minh bao gồm nhiều khả năng, kỹ năng và tài năng.
Nhà tâm lý học Robert Sternberg định nghĩa trí thông minh là “Khả năng tinh thần cần thiết để thích nghi, định hình và đưa ra quyết định trong những môi trường đa dạng”. Mặc dù những định nghĩa này có thể khác nhau ở một số khía cạnh nhưng chúng đều có xu hướng giống nhau bởi vì trí thông minh đều là khả năng:
- Học từ kinh nghiệm: Tiếp thu, lưu giữ và sử dụng kiến thức.
- Khả năng nhận dạng vấn đề: Khả năng xác định các vấn đề nhanh chóng.
- Giải quyết vấn đề: Tìm ra giải pháp thông minh cho một vấn đề.
Ngoài ra, trí thông minh còn bao gồm nhiều khả năng trí tuệ khác nhau như logic, lý luận và lập kế hoạch.
Mối liên hệ giữa trí thông minh và gen di truyền
Sau khi đã biết trí thông minh là gì thì chúng ta cũng nên tìm hiểu xem liệu rằng giữa trí thông minh và gen di truyền có mối liên hệ gì với nhau? Nói một cách đơn giản, gen di truyền là sự kế thừa của một số hoặc nhiều yếu tố từ thế hệ trước sang thế hệ sau, chẳng hạn như yếu tố sức khỏe, thể lực, tính cách, hình dáng cơ thể,…
Ngày nay, các nhà tâm lý học công nhận rằng cả yếu tố di truyền và môi trường đều có thể đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định trí thông minh. Đặc biệt, yếu tố di truyền có thể đóng vai trò lớn hơn môi trường trong việc xác định chỉ số IQ của một người. Sự di truyền trí thông minh được kiểm soát không phải bởi một “gen trí tuệ” đơn lẻ mà bởi sự tương tác phức tạp giữa nhiều gen.
Sự tương tác giữa các yếu tố di truyền và môi trường dẫn đến sự biểu hiện khác biệt của gen của mỗi người. Ví dụ, nếu một đứa trẻ có gen có lợi cho sự phát triển trí tuệ nhưng lớn lên trong môi trường khó khăn, bị suy dinh dưỡng và không được tiếp cận các cơ hội giáo dục, trẻ có thể không đạt thành tích tốt ở trường về chỉ số IQ.
Ngoài ra, các nghiên cứu về các cặp song sinh cũng cho thấy các cặp song sinh giống hệt nhau có điểm IQ cao hơn các cặp song sinh khác trứng. Ngoài đặc điểm di truyền, các yếu tố sinh học khác như tuổi đời, sự tiếp xúc trước khi sinh với các chất độc hại và suy dinh dưỡng cũng có thể ảnh hưởng đến trí thông minh của trẻ. Những cặp song sinh giống hệt nhau được nuôi dưỡng trong những môi trường khác nhau sẽ có điểm IQ ít giống nhau hơn so với những cặp song sinh giống hệt nhau được nuôi dưỡng trong cùng một môi trường. Trẻ được bú sữa mẹ trên 12 tháng cũng có chỉ số IQ cao hơn trẻ được bú sữa mẹ dưới 12 tháng hoặc không bú mẹ. Nghiên cứu cũng cho thấy con đầu lòng thường có chỉ số IQ cao hơn con thứ hai. Các chuyên gia cho rằng điều này là do con đầu lòng nhận được nhiều sự quan tâm hơn từ cha mẹ.
Mách cha mẹ một số cách giúp con trẻ phát triển trí thông minh
Nếu đã hiểu được trí thông minh là gì cũng như mối liên hệ giữa trí thông minh và gen di truyền thì chắc hẳn các bậc phụ huynh cũng nên quan tâm đến các phương pháp giúp con trẻ nâng cao trí thông minh. Cha mẹ có thể tối đa hóa sự phát triển não bộ của con mình. Tuy nhiên, trí thông minh của trẻ vẫn phần lớn được quyết định bởi gen. Vì vậy, để tăng cường trí thông minh cho trẻ, cha mẹ không chỉ cần tạo môi trường sống và học tập tốt mà còn cần biết gen của con mình có gì đặc biệt. Điều này giúp cha mẹ tìm ra điểm mạnh, động viên con đi đúng hướng, đồng thời xác định điểm yếu để giúp con trẻ khắc phục bằng cách:
- Hãy chăm sóc sức khỏe của mẹ trong thời kỳ mang thai.
- Đáp ứng nhu cầu của con bạn (ăn, ngủ, chơi).
- Giao tiếp và chơi với con trẻ thường xuyên hơn.
- Nhắc nhở con trẻ ngủ đủ giấc.
- Đọc sách cùng con để trẻ phát huy khả năng tưởng tượng.
- Cho con chơi những trò chơi giúp phát triển trí tuệ.
- Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với các thiết bị điện tử.
- Tạo điều kiện cho con trẻ luôn thoải mái và tích cực.
- Khuyến khích con trẻ khám phá mọi thứ hơn là bắt trẻ học thuộc.
Ngoài những vấn đề liên quan đến việc học tập, giáo dục của trẻ, cha mẹ cũng nên chú ý bổ sung các chất dinh dưỡng quan trọng vào chế độ ăn hàng ngày để hỗ trợ tăng trưởng thể chất, đặc biệt là sự phát triển của hệ thần kinh và não bộ của trẻ.
Bài viết trên đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin liên quan đến trí thông minh là gì cũng như mối liên hệ giữa trí thông minh và gen di truyền. Mong rằng các bậc phụ huynh nên chú ý hơn vấn đề chăm sóc và quan tâm đến con trẻ bởi điều này rất quan trọng trong việc hướng dẫn, phát huy tài năng, trí thông minh của trẻ.
